Korona günleri ve sanat

Karantina Günlerinde boş zaman çok o yüzden Bol TV dizisi izleme fırsatı buldum;

Televizyonda NETFLIX 'te 2 Israil dizisi seyrettim. Beni çok etkiledi. Biri 4 bölümden oluşuyor diğeri 24 bölümden.

Bu dizileri seyrederseniz, hem çok değişik hem de bazı dîni ritüel ve anlayışlar yönünden bize çok benzer kültürleri öğreneceksiniz.

Böylece, pek çok şeyi ya hiç bilmediğinizi yahut da çok yanlış bildiğinizi göreceksiniz.Örneğin,

SİYONİZM , ANTİSEMİTİZM , SEMİTİK , ORTODOKS kavramlarını yanlış öğrendiğimizi anlıyacaksınız.

Musevi lerin Kutsal kiyabını
Herkes ya Tevrat veyahut Eski Ahit diye bilir.
Hâlbuki Tevrat , Musevilerin kutsal kitabı TANAH 'ın 3 kitabının ilkidir.Yani, Tevrat, Tanah'ın bir bölümüdür.

Eski Ahit ise Hiristiyanların Tanah'ı isimlendirmesidir.4 İncile ise yeni ahid derler ve Eski Ahid ile yeni ahidin ikisine birden de Kitabı Mukaddes adını verirler.
Museviler, kendilerini üstün ırk kabul ettikleri için ve Musevilik evrensel değil ırki bir din olması sebebiyle kendi ırkları ile yapılan ahid haricinde bir ahid kabûl etmezler.

Musevilik, ilk semavi din kabûl edilir.Ataları hz.Ibrahimdir. On Emir Hz.Musa'ya vahyedilmiştir ve Tevrat içinde yer alır. Dolayısı ile bir sistamitik içinde MUSEVİLİK ve devamında esasen dinde bir reform yapmak isteyen ,bir musevi olan Hz.Isa'ya izafe edilen ve aslında Aziz Pavlos'un kurmuş olduğu HİRİSTİYANLIK bilinmeden son din olarak Müslümanların kabûl ettiği MÜSLÜMANLIK dîni anlaşılamaz ve doğru bir şekilde de incelenemez.

Ben bunları en az ve öz biçimde, en asgari Semavi dinler açısından söylüyorum,değilse İnsanlık Kültür tarihini, insanlığın geçmiş olduğu inanç ve inanış biçimlerini bilmeden dîni ahkâm kesenleri hiç ciddiye bile almam.İsterse HAFIZ olsun ne fark eder ? Ne önem arz eder ezbercilikten başka ?

Onun için hiç değilse Museviliği iyi bilmek gerekir ? Yahudi deyince, Musevi deyince hemen SİYONİST zannediliyor hepsi.Siyonizm karşıtı Musevileron olduğu bilinmiyor. Semitizm denince, SAMİ ırklar denince Ortadoğuda yaşayan Arapların, Müslümanların kast edildiği de bilinmiyor, ORTODOKS denince yalnızca HIRISTIYANLIKTA bir mezhep zannediliyor, diğer dinlerin de Ortodokslarının olacağı ve Ortodoksluğun ne manâya geldiği bilinmiyor.

Dolayısıyla bu konu çok ama çok uzar gider.
Ben bu paylaşımda demek istiyorum ki bu bahsedeceğim iki filmi izleyin, çok şey öğretecektir bizlere.

Dizilerden biri 4 bölümlük UNORTHODOX
Film dublajlı ve Türkçe olarak izleyebilirsiniz.
Bu dizi bize, HASİDİK YAHUDİLERİ anlatıyor.

Ortodoks Hasidik Yahudiler en geniş kolu
SATMAR HASİDİK YAHUDİLERİ , Katı dîni bağımlılıkları,modern kültüre karşı oluşları ve İsrail Devleti ile SİYONİZMİ REDDETMELERİ ile tanınıyor.
Amerika'da Broklyn'da Williamsburg semtinde komün halinde yaşıyorlar.
Film gerçek bir hayat hikayesine dayanıyor.
"The Scandalous Rejection of my Hasidic Roots" kitabından uyarlama ve DEBORAH FELDMAN'ın gerçek hayat hikayesi. 19 yaşında bir genç kız evlendirildikten bir yıl sonra Amerika'dan Almanya'ya kaçıyor.Çok ilginç bir hikaye.

Bu filmi seyretmeden önce kısa da olsa Ortodoks yahudiliği hakkında bilgi edinmek faydalı olur. Yahudi erkeklerin giyimleri, şapkaları, saç perçemleri, bunların ne anlama geldiğini az olsa da bilmek filmi daha keyifli izlemenizi sağlıyacak.

İkinci dizi ise tam 24 bölümlük ve sizi içine çeken ,bitmese diye izleyeceğiniz, doyamıyacağınız ,başarılı oyunculuk ve insanın gönlüne dokunan gerçekci bir yapım.
Dizinin adı SHTİSEL

Yine aynı oyuncular oynuyor. Unorthodoks
dizisinin başrol oyuncusu,burada ailenin genç kızı rolünde.Aslında 1996 doğumlu bir İsrailli oyuncu.
Bu filmde oyuncu Neta Riskin de en iyi aktris ödülünü kazanmış. Ayrıca farklı dallarda da yine İsrail Televizyonunun akademi ödülüne sahip bir dizi.

Bu dizide de yine Ortodoks bir Yahudi ailesi var fakat bunlar HAREDİ ler olarak biliniyor ve Kudüs'ün ULTRA ORTODOKS kesiminde yaşıyorlar.

Lâkin, bu dizi Türkçe alt yazılı ve Orjinal dilinde İBRANİCE izleniyor.Ibranice ile birlikte yer yer de YİDDISH dili kullanılıyor. YIDDISH, Yahudi Almancasıdır. Almanca ağırlıklı İbranicedir.

İzlerken kendinizi o kadar kaptırıyorsunuz ki İbranice'yi anlıyorum zannediyorsunuz.

Ülkemizde Yahudiler SEFERAT YAHUDİLERİ ağırlıklıdır ve genellikle İspanya, Meksika, İtalya'dan göç etmişlerdir.
Ayrıca, EŞKENAZ da denilen Avru'padan göçen Yahudiler vardır. Onlar hem İbranice hem Yiddish konuşurlar.

Konu çok uzundur lâkin burada amacı aşar. Sadece ORTODOKS Yahudilerin TALMUT'tan çok KABALA okuduklarını belirteyim ki bu da Yahudi Mistisizmidir.